بادام یک میان وعده پر خاصیت و مغذی

بادام، بعنوان یکی از آجیل های پرطرفدار شناخته می شود که از محبوبیت و ارزش غذایی ویژه ای برخوردار می باشد. بادام از درختی با نام Prunus Dulcis بدست می آید و دانه این درخت یا همان بادام به اشکال مختلفی همچون خام، بو داده، روغن و اسانس، ترکیب با مواد دیگر مانند شیر و کره بادام زمینی به مصرف می رسند. این ماده غذایی سرشار از ترکیبات و مواد با ارزش می باشد که هرکدام به نوعی در سلامتی ارگان های بدن تاثیرگذار هستند. با این وجود بادام در کنار مزایای بی شماری که دارد می تواند در صورت افراط در مصرف عوارضی نیز به همراه داشته باشد. بادام، یکی از درختان بومی مناطقی نظیر ایران و آسیای مرکزی می باشد اما در بسیاری از مناطق دنیا قابلیت رشد و نمو دارد. درخت بادام تا ارتفاع 4 الی 10 متر قابلیت رشد دارد. به نمونه بادامی که به صورت خودرو رشد می کند ارژن گفته می شود که از هسته های کوچکی تشکیل شده است. بادام از نوع شفت بوده و جزء مغزها محسوب نمی شود. این خوراکی از یک پوسته درونی مقاوم و یک پوسته بیرونی تشکیل شده است.

در برخی از نوشته ها عنوان شده است که خاستگاه و پیدایش بادام و درخت آن منطقه خاورمیانه و جنوب سیا بوده است. همچنین از بادام در کتاب و متون های زیادی از جمله کتاب مقدس ذکر شده است.

از مهمترین تولیدکنندگان بادام می توان به دو کشور اسپانیا و آمریکا اشاره کرد. در حال حاضر آمریکا با تولید و عرضه حدود 80 درصد از سهم بادام در دنیا رتبه اول در تولید و عرضه این محصول را به خود اختصاص داده است. ایران نیز در تولید و عرضه بادام رتبه پنجمین کشور دنیا را یدک می کشد.

مهمترین شرایطی که برای رشد بادام مناسب است وجود تابستان گرم و خشک و زمستان معتدل و مرطوب می باشد. گل های درخت بادام در زمان شکوفه دهی به رنگ صورتی و سفید می باشند که زیبایی منحصر به فردی دارد. این گل ها به مرور به میوه بادام تبدیل شده که مغز این میوه درون یک غلاف سخت و مقاوم قرار دارد. طبع بادام گرم و خشک می باشد؛ به همین دلیل مصرف آن موجب افزایش میزان انرژی در بدن شده و سبب کاهش میزان سردی و رطوبت از بدن می گردد. به همین دلیل مصرف بادام برای افرادی که دارای مزاج سرد و بلغمی هستند و از سردی معده رنج می برند توصیه می گردد.

انواع بادام درختی

بادام دارای انواع و اشکال مختلفی است که می توان آن را به سه دسته اصلی تقسیم بندی نمود؛ نوع اول بادام سنگی می باشد که بیشترین تولید این نمونه بادام در استان خراسان رضوی صورت می گیرد؛ بیشتر محصولات این منطقه از نوع دیم می باشد. پوست این نوع بادام بسیار سفت و محکم است و به همین علت به آن بادام سنگی اطلاق می‌شود. این نوع بادام دارای درختی مستحکم با مقاومت بالا در برابر شرایط محیطی است. نوع دوم بادام پوست کاغذی نام دارد که به راحتی می‌توان مغز را از پوست جدا نمود و نسبت به بادام سنگی از پوسته ضعیف تر و شکننده تری برخوردار است. این نوع بادام بیشترین میزان مصرف به عنوان آجیل دارد. نوع سوم بادام مامایی است که مغزی شیرین، ترد و خوشمزه دارد. تفاوت در طعم این نمونه بادام باعث شده که بتوان از آن در کاربردهای مختلف مانند غذاها و شیرینی‌جات استفاده نمود. این نوع بادام دارای دو مغز بزرگ و گوشتی می باشد. بادام مامایی به دلیل میزان زیاد روغن در آن به صنایع غذایی و شرکت های روغنی عرضه می گردد و یکی از بادام های لوکس برای صادرات محسوب می شود. 

بادام به لحاظ طعم نیز دارای دو طعم تلخ و شیرین است. بادام تلخ که حاوی آمیگدالین است پس از سم زدایی جهت مصرف دارویی و بهداشتی و تهیه روغن استفاده می شود و بادام شیرین جهت مصارف خوراکی استفاده دارد.

در ادامه به بررسی تعدادی از نمونه های بادام و مدل های مختلف بومی و خارجی آن خواهیم پرداخت.

• بادام ربیع: این بادام دارای مغزی با طعم شیرین بوده و رنگ آن روشن است. گل دهی این بادام مقداری طولانی اما زمان ثمر دادن میوه سریع انجام میشود. پوسته این نوع بادام نیز سخت و مقاوم است.
• بادام آذر و بادام سهند: این دو بادام دارای گل دهی دیر اما به ثمر رسیدن میوه متوسط می باشد. رنگ مغز آن قهوه ای روشن و طعم خوبی داشته و پوسته آن نسبتا سخت و محکم است.
• بادام شکوفه: خصوصیت های این نوع بادام مشابه بادام آذر و سهند بوده و تنها تفاوت آن در پوسته نسبتا ضعیف آن است.
• بادام فرانیس: این نوع بادام بومی فرانسه است و دارای طعم خوب و مغزی قهوه ای رنگ است. گل دهی و میوه دهی این بادام دیر انجام می شود. شکل پوست آن نیمه سخت و چوبی است.
• بادام شاهرود: گل دهی بادام شاهرود همانند به ثمر رسیدن میوه آن در زمان طولانی انجام می شود. این نوع از بادام پوسته نیمه سخت و چوبی دارد و رنگ آن قهوه ای روشن با طعمی لذیذ است.
• بادام تونو: بادام تونو یک بادام بومی کشور ایتالیا است و برخلاف زمان زیادی که برای گل دهی احتیاج دارد میوه آن زود به ثمر می رسد. رنگ قهوه ای مغز و طعم خوب با پوسته ضخیم و مقاوم از مشخصات این بادام است.
• بادام فالسابارس: فالسبارس نیز از بادام های بومی کشور ایتالیا است که مشخصاتی مشابه بادام تونو دارد.
• بادام سوپرنووا: این بادام هم از کشور ایتالیا می باشد که گل دهی نسبتا دیر و میوه دهی با زمان متوسط را دارا است.طعمی خوب در کنار پوسته ضخیم و قوی از ویژگی های آن است.
• بادام نان ‌پریل: بادام نان پریل یک نمونه بومی آمریکا است که کیفیتی مرغوب دارد و ظاهری جذاب داشته و بافت مغز آن بسیار نرم می باشد و درآوردن آن به دلیل نازک بودن پوسته اش به راحتی انجام می شود.
• بادام کارمل: بادام کارمل نیز از دیگر نمونه های بادام آمریکایی است که مشخصات آن شبیه بادام نان پریل است. این بادام از نمونه های محبوب برای بو دادن و تفت خوردن جهت استفاده آجیلی است.
• بادام میشن: بادام میشن بومی آمریکا بوده و دارای مغزی چروکیده و کوتاه و ناهموار می باشد. پوسته این بادام از جنس قوی و سختی برخوردار می باشد.
• بادام پیرلس : بادام پیرلس یکی دیگر از انواع بادام درختی می باشد که بومی آمریکا است. این بادام نیز از پوسته ای سخت تشکیل شده و رنگ مغز آن روشن با بافتی صاف می باشد. مغز این بادام متوسط و ناهموار است.
• بادام سونورا: بادام سونورا بومی امریکا و از دیگر انواع بادام درختی است که پوسته ضعیف و تردی دارد؛ مغز این بادام صاف، بزرگ و نازک و به رنگ قهوه ای تیره است.

ترکیبات بادام

بادام یک ماده مغذی می باشد که ارزش غذایی فراوانی دارد. ترکیبات موجود در 100 گرم از این ماده غذایی را در زیر مشاهده می کنید.

جدول ارزش غذایی بادام

خواص بادام

تنظیم فشار خون

بادام حاوی مقادیر فراوانی از پتاسیم است که به تنظیم فشار خون و کاهش میزان نمک کمک می کند. ویتامین ها و املاح معدنی موجود در بادام سبب تعادل فشار خون شده و از بروز بسیاری از بیماری ها در بدن جلوگیری می کنند. بادام همچنین در کاهش میزان استرس که یکی از عوامل فشار خون است موثر می باشد.

کاهش التهاب

برخی از اسیدهای چرب ضروری که بدن قادر به ساخت آن ها نیست در بادام و بسیاری از مواد غذایی دیگر موجود می باشد. بادام دو نوع اسید چرب بسیار مهم یعنی لینولئیک و لینولنیک اسید دارد. این اسیدهای چرب به کاهش کلسترول بد در بدن کمک می کنند و همینطور باعث از بین رفتن التهابات بدن می شوند. اسیدهای چرب در تقویت سلامت پوست و مو نیز نقش مهمی دارند. بادام سبب انقباضات روده ای شده و به دستگاه گوارش در هضم غذا کمک می کند. بنابراین جلوگیری از سرطان روده و مشکلات کولون از دیگر خواصی است که بادام ایجاد می کند.

تقویت دستگاه ایمنی

بادام به دلیل وجود مقادیر فراوان از ویتامین E باعث ایجاد یک محیط قلیایی در بدن می شود که این محیط، سیستم ایمنی بدن را در برابر عوامل بیماری زا ایمن کرده و بدن را قادر به از بین بردن بیماری های بیشتری می کند. به طور کلی بادام حاوی آنتی اکسیدان های موثری است در برابر رادیکال های آزاد مقاومت نموده و آن ها را از بین می برد و از ایجاد بیماری های مزمن پیشگیری می کند. بادام یک ماده غذایی ضد سرطان محسوب می شود. در پژوهش های صورت گرفته نشان داده شده است که افرادی که بادام مصرف می کنند به میزان 30 الی 40 درصد کمتر نسبت به افرادی که بادام در سبد غذایی ان ها جای ندارد، در معرض بیماری های سرطانی و قلبی قرار دارند.

جلوگیری از بیماری‌های قلبی

بسیاری از ترکیبات مغذی موجود در بادام مانند پروتئین، پتاسیم و چربی های غیر اشباع عواملی برای جلوگیری از بیماری های قلبی می باشند. ویتامین E نیز آنتی اکسیدان قوی است که برای سلامت قلب مفید می باشد و خطر بیماری های قلبی را به شدت می کاهد. منیزیم نیز از بروز بیماری های قلبی جلوگیری می کند. در ترکیبات بادام اسید فولیک هم یافت می شود که باعث جلوگیری از هموسیستئین بعنوان عامل ایجاد چربی در رگ های خونی می گردد. همچنین فلاونوئید موجود در بادام می تواند باعث تقویت کارکرد قلب و عروق شود.

افزایش تولید انرژی

بادام یک منبع غنی از تولید انرژی است که به افزایش متابولیسم بدن کمک شایانی می کند. منابعی همچون منیزیم، ریبوفلاوین و مس باعث تولید انرژی بیشتر در بدن شده و سوخت مورد نیاز بدن را تامین می کنند.

جلوگیری از دیابت

بادام باعث تنظیم میزان قند خون در بدن می شود. این خشکبار مغذی برای افرادی که از بیماری دیابت رنج می برند مناسب می باشد. بادام در تنظیم میزان گلوکز بدن و همچنین ترشح انسولین نقش ویژه ای ایفا می کند و باعث فرآیند جذب راحت تر توسط بدن می شود.

بهبود سلامت استخوان

بادام منبعی غنی از فسفر، ویتامین و املاح معدنی است که همگی در مقاومت استخوان و دوام آن تاثیر به سزایی دارند. افرادی که به طور منظم از بادام استفاده می کنند در سنین پیری کمتر به پوکی استخوان و بیماری های استخوانی دچار می شوند.

تقویت سلامت مغز

یکی دیگر از خواص منحصر به فرد بادام تقویت میزان هوش و حافظه می باشد. به همین دلیل برای کودکانی که در سنین رشد به سر می برند و نیاز به استفاده زیاد از حافظه خود در زمان تحصیل می باشند، بادام یک میان وعده و ماده غذایی ارزشمند و مفید محسوب می شود.  ال کارنیتین و ریبوفلاوین از جمله مواد مغذی هستند که باعث ایجاد سلول های جدید مغزی شده و سبب بهبود عملکرد و فعالیت های مغزی می شوند. گفته می شود که بادام باعث کاهش علائم آلزایمر می شود.

مراقبت از پوست

یکی از مواد غذایی پر خاصیت که در تقویت پوست و مو نقش مهمی دارد بادام است که در صنعت آرایشی و بهداشتی نیز از آن استفاده های فراوانی برای ساخت انواع شامپو، کرم و لوسیون می شود.

مصرف بادام در زمان بارداری

بادام یکی از خوراکی‌های حاوی اسیدفولیک است که باعث تشکیل بافت و سلول های جدید در رحم مادر می شود و از بروز بیماری های مرتبط با نوزاد و زایمان جلوگیری می کند. بادام دارای مقادیر کافی از فولیک اسید می باشد و باعث تضمین سلامت مادر و جنین می شود.

کاهش وزن

اگر به‌دنبال کاهش وزن هستید، نوشیدن شیربادام بسیار مناسب است. اسید چرب غیراشباع موجود در بادام در کاهش اشتها و جلوگیری از پرخوری مؤثر است. فیبر غذایی موجود در بادام برخلاف اینکه خوراکی کوچکی است، اما باعث ایجاد احساس سیری می‌شود. مطالعات نشان می‌دهد که رژیم کم‌کالری و غنی از بادام برای افراد چاقی که قصد کاهش وزن دارند، بسیار مناسب است.

تحقیقات نشان می‌دهد افرادی که به‌طورمرتب از بادام استفاده می‌کنند (حداقل دو بار در هفته)، بیشتر در وزن ایدئال خود باقی می‌مانند. همچنین در مقایسه با آن، افرادی که کمتر یا هیچ‌وقت از بادام استفاده نمی‌کنند بیشتر از نوسان وزن خود رنج می‌برند. فیبر موجود در بادام به حرکات روده کمک می‌کند، وزن را کاهش می‌دهد و باعث سم زدایی از بدن می‌شود.

جلوگیری از یبوست

فیبر موجود در بادام سبب جلوگیری از یبوست می شود و همینطور میزان جذب غذا توسط دستگاه گوارش افزایش می یابد. بادام در تنظیم حرکات روده و تسهیل فرآیند جذب توسط معده تاثیرگذار است. این خوراکی خوشمزه باعث افزایش سطح چربی های غیر اشباع در بدن می شود.

مضرات بادام

بادام در کنار فواید بی شماری که برای بدن ایجاد می کند در صورت زیاده روی در مصرف می تواند عوارض جانبی ایجاد کرده و سبب بروز برخی از بیماری ها بشود.

به عنوان مثال بیماران کلیوی به دلیل وجود مقادیر زیاد اکسالات در بادام باید در مصرف بادام مراعات کنند زیرا زیاده روی در مصرف آن سبب تشکیل سنگ کلیه می شود.

همچنین افرادی که از حساسیت یا آلرژی غذایی برخوردارند با مصرف بادام ممکن است دچار علائمی همچون تورم لب ها، تنگی نفس، خارش و قرمزی پوست بشوند.

افرادی که دارای چربی خون هستند و مقید به رعایت رژیم غذایی خاص می باشند باید در مصرف بادام مراعات نموده و در این مورد با پزشک خود مشورت نمایند.

در پایان افرادی که با مشکل انعقاد خون دست و پنجه نرم می کنند با مصرف بادام ممکن است دچار مشکل بشوند. به دلیل وجود ویتامین E در بادام احتمال خونریزی در این افراد افزایش یافته و علاوه بر آن فراین انعقاد خون در بدن آن ها با اختلال و کندی مواجه خواهد شد.