پسته (Pistachio) یکی از لذیذترین خشکبارهای موجود در بین مردم می باشد. کلمه انگلیسی این خشکبار از ریشه واژگان فارسی استخراج شده است. طعم دلچسب پسته باعث شده است که از آن بعنوان لوکس ترین آجیل یاد شود. پسته همانند خشکبارهای دیگر دارای فواید زیادی است که می توان از آن بعنوان یک میان وعده مغذی استفاده نمود. این خشکبار گرانبها که دارای درصد چربی فراوانی است به دلیل وجود مقادیر زیاد آهن، به خون سازی در بدن کمک ویژه ای می کند.
بیشترین و با کیفیت ترین پسته جهان در ایران تولید می شود؛ ایران مهد پرورش پسته جهان است که شهر رفسنجان بیشترین سهم تولید را در این میان دارد. حدود 350 هزار هکتار باغات پسته در کل کشور وجود دارد. بطور کلی استان کرمان با بیش از 280 هزار هکتار، باغات پسته سهم مهمی از تولید پسته در کشور را بر عهده دارد.
پسته ها را می توان بر اساس طعم، اونس، مقدار خندان بودن و رنگ به دسته بندی های مختلف تقسیم کرد. پسته های مطرح و معروفی که در ایران تولید می شوند شامل پسته فندقی، کله قوچی، احمدآقایی و اکبری می باشد. درخت پسته ارتفاع متوسطی دارد و در نواحی گرمسیری قابلیت رشد و پرورش دارد. ریشه‌های درخت پسته به عمق زمین نفوذ می‌کنند، که به آن کمک می‌کند تا در شرایط کم‌آبی به آب دسترسی پیدا کند. خاک مناسب برای رشد درخت پسته، خاک‌های شنی-لومی با زهکشی خوب است. این درخت نسبت به خشکی بسیار مقاوم است و می‌تواند در شرایط کم‌آبی زنده بماند. درخت پسته معمولاً پس از 5 تا 7 سال شروع به باردهی می‌کند و می‌تواند تا 20 سال یا بیشتر عمر کند. درخت پسته دو‌پایه است، به این معنی که برخی درختان نر و برخی دیگر ماده هستند که برای تولید میوه، نیاز به وجود درختان نر و ماده است. درخت پسته به نور مستقیم خورشید نیاز دارد و در سایه رشد نمی‌کند. این درخت نسبت به بسیاری از آفات و بیماری‌ها مقاوم است، اما ممکن است تحت تأثیر برخی آفات قرار گیرد. میوه پسته دارای یک غلاف اولیه و سپس پوسته ای سخت است که دانه خوراکی درون آن می‌باشد. دانه‌ها معمولاً سبز رنگ هستند.
همانطور که ذکر شد پسته که به طلای سبز نیز معروف است محصول گران قیمت و ارزشمندی است که در اکثر نقاط دنیا یک کالای لوکس شناخته می شود. در ایران، پسته به عنوان یکی از نمادهای مهم مهمانی‌ها و مراسمات مختلف شناخته می‌شود. در جشن‌ها و مراسم عروسی، معمولاً پسته به عنوان یک خوراکی لوکس سرو می‌شود. همچنین در بسیاری از فرهنگ‌ها، پسته به عنوان نمادی از ثروت و فراوانی محسوب می‌شود. جالب است بدانید که فرهنگ‌های مختلف نیز برای پسته ارزش ویژه‌ای قائل هستند. پسته در دنیای اقتصاد نیز نقش مهمی ایفا می‌کند. صادرات پسته یکی از منابع درآمدزایی کشورهایی مانند ایران است که سالانه مقادیر زیادی از این محصول را به بازارهای جهانی عرضه می‌کنند. این دانه‌های سبز رنگ، نه تنها بر روی سفره‌ها بلکه بر روی اقتصاد کشورها نیز تأثیرگذار هستند. بیشترین میزان صادرات این محصول در دنیا توسط ایران انجام می شود که بخش عمده آن به کشورهای حاشیه خلیج فارس می باشد.
پسته از خانواده بادام هندی می باشد که در مناطق کویری سازگاری خوبی نشان می دهد و در برابر خاک شور از پایداری و مقاومت زیادی برخوردار می باشد. درخت پسته، که به آب و هوای خشک و گرمسیری نیاز دارد، در مناطقی چون ایران، آمریکا و ترکیه به خوبی رشد می‌کند و محصولاتی با کیفیت بالا تولید می‌کند.
پسته دارای طبع گرم می باشد و به شکل های خام و بوداده مصرف می گردد. این دانه‌های کوچک با طعم منحصر به فرد خود، نه تنها به عنوان یک تنقلات معمولی شناخته می‌شوند، بلکه در آشپزی نیز کاربردهای فراوانی دارند. از دسرهای خوشمزه گرفته تا سالادهای تازه و غذاهای اصلی، پسته به هر کجا که برود، رنگ و طعمی خاص می‌بخشد. تصور کنید که یک ظرف سالاد تازه با تکه‌های پسته تزیین شده باشد یا یک دسر خامه‌ای که با پودر پسته مزین شده است؛ این‌ها تنها نمونه‌هایی از جادوی پسته در دنیای آشپزی هستند. بهتاگل مقاله امروز را با بررسی انواع پسته و خواص آن به مخاطبین عزیز تقدیم می کند.
تاریخچه پسته
انسان امروزی به دلیل رشد رسانه های جمعی و اطلاعات عمومی همواره در پی کسب اطلاعات بیشتر می باشد. این مغز سبز رنگ و خوشمزه داستانی غنی و فرهنگی را به دوش می کشد. از این رو بد نیست بدانیم که پسته بعنوان محصولی که این روزها در اقصی نقاط دنیا کاشت و برداشت می شود از کجا آمده و چه تاریخچه ای دارد.
گفته می شود که در ابتدا پسته از خاورمیانه و آسیای مرکزی به سایر نقاط دنیا منتقل شده است. شواهد باستانی نشان می دهند که پسته از عصر برنز در آسیای مرکزی در منطقه ازبکستان کنونی وجود داشته است و قدمت این محصول به 9000 سال پیش بر می گردد.
پسته به کمک بازرگانان و تجاری که در جاده ابریشم به سفر می پرداختند به کشورهایی همچون چین و هند راه یافت و در قرن های بعد توسط فرماندهان رومی و یونانی از سوریه به کشورهای مدیترانه ای مانند اسپانیا و ایتالیا گسترش یافت.
این خوراک سلطنتی که تاریخچه آن با انسان های مهمی عجین شده است در کشورهایی چون ایران، آمریکا، ترکیه، چین و سوریه کشت می شود که به ترتیب بیشترین میزان تولید و کشت پسته را به خود اختصاص داده اند.
بد نیست نگاهی به میزان تولید پسته در 5 کشور برتر دنیا بیندازیم. این آمار بر حسب تولید یک سال می باشد.
ایالات متحده آمریکا 447700 تن
ترکیه 240000 تن
چین 74828 تن
سوریه 43299 تن
ارزش غذایی موجود در پسته
پسته از منابع غنی زیادی تشکیل شده است؛ این خوراکی مملو از ویتامین های گروه B، چربی های طبیعی و مقدار زیادی مس، پتاسیم، منگنز، فسفر، پروتئین و فیبر می باشد. این ماده غذایی ارزشمند را می توان بعنوان یک میان وعده در طول روز مصرف نمود و از مزایای بیشمار آن بهره مند گشت. در ادامه به بررسی ارزش غذایی و ترکیبات موجود در پسته می پردازیم.
هر اونس از پسته که معادل 28 گرم پسته می باشد شامل مواد مغذی زیر است:
به طور کلی مغزها میزان کالری زیادی دارند اما در بین آن ها پسته از کالری کمتری برخوردار است. مثلا هر اونس گردو حدود 185 کالری دارد. در بین مغزها میزان پروتئین بادام از پسته بالاتر می باشد.
خواص و فواید پسته
کاهش وزن
پسته دارای مواد مغذی و طبیعی زیادی است که می تواند سبب تعادل و حتی کاهش وزن گردد. به دلیل وجود منابع زیاد فیبر در پسته، پس از خوردن این ماده خوراکی، احساس سیری به انسان دست می دهد و این موضوع سبب کاهش مصرف غذا و کاهش دریافت کالری می گردد. همچنین میزان زیادی از چربی های ضروری و امگا3 در پسته یافت می شود که عاملی برای کاهش مصرف غذا و در نتیجه کاهش وزن می باشد. این آجیل خوش طعم باعث هضم بهتر غذا در دستگاه گوارش می شود و برای افرادی که دارای رژیم غذایی هستند مناسب می باشد.
سلامت مو
موها بعنوان یکی از ویژگی های تاثیرگذار زیبایی چهره از حساسیت زیادی برخوردار بوده و نیاز به مراقبت ویژه دارند. داشتن موی سالم نیازمند تغذیه خوب و تامین مواد مورد نیاز آن است. پسته خواص متعددی برای مو دارد. از جمله آن می توان به وجود ویتامین بی 7 یا تیامین اشاره کرد که به طور مستقیم بر تغذیه فولیکول های مو موثر می باشد و سبب استحکام و رشد سریعتر موها می شود. همینطور وجود ویتامین های متعدد دیگر نظیر ویتامین آ،ای، سی و بی6 از دیگر فاکتورهایی هستند که به نرم شدن، مرطوب شدن، درخشش و انعطاف پذیری مو کمک می کنند.
مصرف روزانه پسته باعث ترمیم و تحریک بیشتر مو شده و راه حلی راحت برای دستیابی به موهای سالم است. پسته حاوی مقدار زیادی امگا3، امگا6، لینولنیک اسید و ویتامین ای می باشد که همگی محرک رشد مو و تغذیه آن می باشند. با وجود چنین مواد مغذی در دل پسته، بازسازی و ترمیم سلول های آسیب دیده مو راحت تر انجام می شود و همینطور به دلیل مقادیر زیاد آنتی اکسیدان درون پسته مبارزه با رادیکال های آزاد و جلوگیری از تشکیل سلول های سرطانی به طور موثرتری در بدن انجام می شود.
افراد بسیاری از ریزش مو رنج می‌برند، افراد گیاهخوار و بانوان بارداری که رژیم غذایی مناسب و کافی ندارند به دلیل کمبود انواع ویتامین ها دچار ریزش مو می شوند. پسته ماده ای است که کمک می کند دارای ماده معدنی روی و ویتامین های بی3، سی، ای و بی7 می باشد و باعث مقاومت بیشتر ریشه های مو شده و در نتیجه از ریزش مو جلوگیری می کند.
محافظت از پوست
پسته خاصیت درمانی متعددی دارد که از جمله آن می توان به تقویت پوست، نرمی و لطافت پوست، کاهش چین و چروک، از بین بردن جوش و آکنه و همچنین افزایش شفافیت پوست اشاره کرد. وجود ویتامین هایی همچون ویتامین آ سبب افزایش گردش خون در بافت های پوست شده و منجر به تقویت پوست می گردد. ویتامین ای نیز به دلیل خواص آنتی اکسیدانی از بیماری ها و التهابات پوستی جلوگیری می کند. همچنین ویتامین سی باعث رفع خشکی و آسیب های سطحی پوست شده و از پوست در برابر اشعه های مضر آفتاب محافظت می نماید.
درمان دیابت
بیمارن دیابتی می توانند با مصرف معینی از پسته به صورت روزانه میزان قند خون خود را کنترل کرده و از دیابت جلوگیری نمایند. پسته با وجود ترکیبات فنولی و کارتنوئیدهای موجود در آن تاثیر به سزایی بر کاهش میزان قند خون دارد. با حذف کربوهیدرات و یا کاهش مقدار مصرف آن و استفاده روزانه از پسته، افراد به راحتی می توانند از بیماری های خطرناک و مزمنی همچون دیابت پیشگیری کرده و میزان قند خون خود را کنترل نمایند.
دستگاه گوارش
در مطالب فوق گفته شد که خواص پسته بی شمار هستند؛ یکی دیگر از خواص پسته که اهمیت زیادی برای بدن دارد، تقویت دستگاه گوارش است. پسته باعث محافظت از باکتری های مفید رد روده شده و باکتری های مضر را نیز از بین می برد و بدین شکل تعادل باکتری های موجود در غشا روده و معده حفظ می شود. جلوگیری و درمان زخم معده از ویژگی های قابل توجهی است که با مصرف پسته ایجاد می شود. دلیل درمان زخم معده توسط پسته، وجود ویتامین ای، سی و آ می باشد. آنتی اکسیدان های پسته نیز در درمان زخم معده و کاهش التهابات معده نقش موثری داشته و از معده در برابر بیماری های عفونی و مسمومیت های غذایی محافظت می نماید. همچنین مصرف این خوراکی هضم غذا توسط معده را تسهیل کرده و عملکرد معده را بهبود می بخشد.
کمک به رشد باکتری‌های سالم روده
فیبر موجود در پسته توسط برخی از باکتری های مفید هضم شده و بعنوان پروبیوتیک عمل می کند. در ادامه این فرآیند، فیبر جذب شده توسط باکتری ها به اسیدهای چرب با زنجیره کوتاه نظیر بوتیرات تبدیل شده که به طور کلی این فرآیند باعث کاهش ریسک ابتلا به بیماری هایی همچون سرطان، بیماری قلبی و اختلالات گوارشی می شود.
دوران بارداری
فولات، آهن، کلسیم و بسیاری مواد معدنی و ویتامین موجود در پسته مواد ضروری هستند که با خوردن پسته بدست می آید. مادران باردار با مصرف پسته می توانند از خواص بی نظیر این میان وعده بهره مند شده و سلامت خود و جنینشان را تضمین کنند. پسته مواد طبیعی زیادی دارد که در رشد و نمو جنین بسیار تاثیرگذار است. پسته باعث رشد جسمی و مغزی جنین شده، کم خونی بدن مادر را کاهش داده، سیستم ایمنی بدن مادر و جنین را تقویت نموده و باعث تعادل و تنظیم میزان چربی بدن می شود. پسته همچنین با تنظیم حرکات روده و هضم راحت تر غذا در معده باعث کاهش یبوست در مادران باردار شده و همینطور حالت تهوع را در دوران بارداری از بین می برد.
سلامت قلب
آجیل ها و مغزها از غذاهای سالم به شمار می روند. داشتن بدنی سالم نیز متکی به داشتن تغذیه سالم است. یکی از خواص مهم پسته بهبود و تقویت سلامتی قلب و عروق می باشد. قلب ارگانی حیاتی است که سلامتی آن بر سلامتی دیگر اعضای بدن تاثیر می گذارد. با مصرف پسته می توان به بهبود عملکرد سرخرگ ها، کاهش التهابات قلبی، کاهش کلسترول بد و کاهش تری گلیسیرید خون و همچنین جلوگیری از تشکیل لخته های خونی کمک نمود. پسته دارای چربی های غیر اشباع است که برای کاهش کلسترول خون مفید می باشد. با قرار دادن پسته در سبد غذایی می توان سلامتی قلب را تا حدود زیادی تضمین کرد.
کاهش فشار خون
پسته با داشتن آرژنین باعث تولید نیتریک اکسید در بدن می شود. نیتریک اکسید یک ماده شیمیایی است که سبب گشاد شدن رگ های خونی می شود و بدین طریق گردش خون و فشار خون را کاهش می دهد. همچنین پتاسیم موجود در پسته یک فاکتور مهم برای کاهش فشار خون است؛ پتاسیم در بهبود عملکرد قلب و عروق نقش موثری دارد. ویتامین ای و ترکیبات فنولی پسته از التهابات بدن جلوگیری نموده و بدین شکل از افزایش جریان خون که تحت تاثیر التهابات اتفاق می افتد پیشگیری می نماید. همچنین پسته بعنوان یک ماده غذایی ضد استرس شناخته می شود که به دلیل کاهش استرس بدن باعث کاهش میزان فشار خون می شود. جلوگیری از اضافه وزن نیز عامل دیگری است که با پسته می توان از بیماری های قلبی و فشار خون جلوگیری نمود. در یک مطالعه، افرادی که روزانه حدود ۵۰ گرم پسته مصرف کردند، شاهد کاهش قابل توجهی در فشار خون خود بودند.
تقویت قدرت تولید مثل
مصرف پسته می تواند بر تقویت نیروی تولید مثل و قوای جنسی موثر باشد. پسته یکی از مغزهای مفید است که سرشار از پروتئین و ویتامین می باشد. برخی از تحقیقات نشان داده اند که مصرف پسته باعث افزایش سطح تستوسترون در بدن مردان می شود. پسته با تاثیراتی همچون تعادل وزن، کاهش استرس، افزایش جریان خون و آنتی اکسیدان بالا باعث بهبود فرآیند جنسی مردان شده و به بهبود قوای جنسی و مردانه کمک می نماید. مصرف پسته سبب افزایش تعداد اسپرم های سالم در بدن شده و در نتیجه شانس باروری توسط مردان افزایش پیدا می کند.
غنی از آنتی‌اکسیدان
پسته آنتی‌اکسیدان‌های فراوانی دارد. این ترکیبات از اکسیداسیون جلوگیری نموده و صدمات ناشی از وجود رادیکال های آزاد را از بین می برد. رادیکال های آزاد مولکول های ناپایداری می باشند که به سلول های بدن آسیب رسانده و منجر به بیماری های مزمن، جهش سلولی و همچنین پیری زودرس می شوند. پسته با داشتن ویتامینE و ترکیبات فنولی باعث خنثی نمودن این رادیکال ها شده و از بدن و سلول ها در برابر رادیکال های آزاد محافظت می نماید. آنتی اکسیدان ها همچنین وظیفه جلوگیری از تشکیل سلول های سرطانی و بدخیم را نیز بر عهده دارند. دو آنتی اکسیدان مهم یعنی لونئین و زآگزانتین در پسته می باشد که در فرآیند هضم توسط معده جذب می شوند. این آنتی اکسیدان ها نقش کلیدی در جلوگیری از بروز بیماری های سرطانی در بدن دارند. همچنین این دو آنتی اکسیدان سبب افزایش میزان سلامتی چشم می شوند و از آسیب های ناشی از نور و عارضه هایی که در دید مرکزی رخ می دهد جلوگیری می کنند.
